Schrödinger'in Yavru Kedileri, Gerçekliğin Peşinde
...
Psikologlar ve biyologlar aklın doğasına ilişkin olarak ne kadarının kalıtımla geçtiği ne kadarın çevre etkisi ve eğitimin bir sonucu olduğu konusunda kıyasıya tartışırlar. "IQ testi" denilen, insanın "zeka derecesi"ni ölçen testler geliştirmişlerdir. Fakat, uzun yıllar önce pek çok insan IQ testlerinin zeka ölçüsünü gösterdiğine inansa da, şimdi genel kabul gören anlayışa göre IQ testlerinin ölçtüğü şey insanların IQ testi çözme yeteneğidir. Doğuştan gelen zeka bu yeteneği belirlemede bir etken olabilir, fakat tek etken değildir. "Deneyin" (yani birine IQ testi vermenin) sonucu, deneyin kendisinin doğasına bağlıdır (basit bir örnek vermek gerekirse, test Rusça hazırlanmışsa ve Rusça bilmiyorsanız testten yüksek puan almanız mümkün değildir).
Keza, mesela bir elektronun momentumunu ölçmeye koyulmuşsanız, yaptığınız şey aslında elektronun, momentumu hakkındaki sorulara cevap verme yeteneğini ölçmekten ibarettir. Elektronun gündelik hayatta düşündüğümüz türden böyle momentum diye bir özelliği olmayabilir de, fakat momentum hakkındaki sorulara belli bir şekilde cevap vermesine sebep olan başka nitelikleri vardır. Deneysel sonuçları -"cevapları"- alırız ve bunları momentum ölçümü olarak değerlendiririz. oysa bunlar bize sadece elektronların momentum testlerine cevap verme yetenekleri hakkında bilgi verir, yoksa gerçek momentumları hakkında değil, tıpkı IQ ölçüm sonuçlarının insanların gerçek zekaları hakkında değil, IQ testlerine cevap verme yetenekleri hakkında bilgi vermesi gibi.
...
David Mermin'den alıntı
